Ontstaan
Het Fries is een West-Germaanse taal. Het Nederlands, Duits en Engels zijn ook West-Germaanse talen, waardoor je in deze talen klanken kunt vinden die ook in het Fries voorkomen. Het Fries is dan ook verwant aan het Engels en het Duits, voornamelijk met het Sater-Fries en Noord-Fries in Duitsland.
Het Fries is begonnen als het Oud Fries, zo werd het Fries tot 1550 genoemd. Het Oud Fries functioneerde niet alleen als spreektaal, maar werd ook gebruikt in het bestuur en de rechterlijke macht. Uit het Oud Fries zijn ook de Duitse varianten, Sater-Fries en Noord-Fries, ontstaan.
Na het Oud Fries kwam het Middel Fries. Zo werd de Friese taal genoemd in de periode van de 17^e en de 18^e eeuw. In deze periode kreeg het Nederlands steeds meer invloed in Friesland. Het Fries werd in die periode een streektaal, het werd niet meer gebruikt in het bestuur en de rechterlijke macht.
In de loop van de 19^e eeuw ontstond het zogeheten Nieuw Fries. De Friese taal ontwikkelde zich weer onafhankelijk van het Nederlands. Aan het eind van de 20^e eeuw werd de Friese taal ook weer ingevoerd in het bestuur en de rechterlijke macht. Tegenwoordig wordt er ook op verscheidene scholen onderwezen in het Fries en is er zelfs een opleiding in de Friese taal te volgen.


Gebieden
Het Fries wordt in Nederland eigenlijk alleen in de provincie Friesland gesproken. Er zijn maar weinig mensen buiten de provincie Friesland die de Friese taal spreken.
In een paar dorpen in Oost-Friesland word het Sater-Fries nog gesproken. Oost-Friesland is een streek in het noordwesten van Duitsland. Het Noord-Fries is vroeger sterk beïnvloed door het Deens en het Platduits, maar wordt nog steeds gesproken op de eilanden bij de grens van Duitsland met Denemarken en in een strook van de vaste wal.
Dus het Fries wordt niet alleen in de provincie Friesland in Nederland gesproken, maar ook in delen van Duitsland. Toch werd er vroeger in een veel groter gebied Fries gesproken, maar in veel streken van Duitsland werd van het Fries overgestapt naar het Platduits. Ook in de provincie Groningen in Nederland werd eerder Fries gesproken, maar de ‘Groninger Friezen’ zijn overgestapt op het Nedersaksisch. Alhoewel er nog wel veel Friese kenmerken zitten in de dialecten van Groningen.

Hoofddialecten
Het Fries kent drie hoofddialecten: het Klaaifrysk, het Wâldfrysk en het Súdhoeksk. De verschillen tussen deze hoofddialecten worden wel steeds kleiner, maar er zijn nog steeds een aantal opvallende spraakverschillen. Het Klaaifrysk is over het algemeen de standaard schrijf- en spreektaal van het Fries.
In het plaatje hieronder zijn de hele lichte gebieden, de gebieden van de Friese streektalen.
De iets donkerdere gebieden, zoals Ameland, zijn de gebieden van de Fries-Hollandse streektalen. Met onder andere het Stadsfries, dit dialect wordt gesproken in onder andere Leeuwarden, Sneek en Dokkum.
De hele donkere gebieden, zoals Kollumerlands, zijn de gebieden van de Nedersaksische streektalen.

 
Zoals op het plaatje te zien, wordt er ook in het grootste deel van de provincie Friesland het Klaaifrysk (Kleifries) gesproken.

Hoeveel sprekers
In de provincie Friesland in Nederland spreken ongeveer 350.000 mensen Fries. In Duitsland zijn er nog ongeveer 12.000 Friessprekers. Dus in totaal zijn er nog ongeveer 362.000 Friessprekende mensen.¹ In de provincie Friesland wordt er nog veel Fries gesproken. Maar liefst 74% van de ongeveer 625.000 inwoners van Friesland spreekt Fries.  Daarentegen kan 94% het Fries nog verstaan. Er zijn ook meer dan 325.000 mensen die het Fries als moedertaal gebruiken. Dit bleek uit onderzoeken die uitgevoerd zijn door de Fryske Akademy en ‘Taal in Fryslân’ in 1984.²

Geen dialect
In Nederland is het Fries sinds 1998 erkent als minderheidstaal.³ De Friese minderheidstaal werd erkend binnen het Europees Verdrag voor de Regionale Minderheidstalen. Daarmee werd Fries de tweede taal in Nederland. Het Fries heeft een hoog niveau van erkenning.

[1] T. Veenstra, Wolters’ Fries in je pocket.
[2] 'Berie foar it Frysk’, www.languageplanning.eu.
[3] T. Veenstra, Wolters’ Fries in je pocket.